Hoe zaag je balken en platen uit een stam als je geen grote lintzaag op een zagerij ter beschikking hebt? Ja nogal wiedes, met een wood-mizer. Okee, en als je ook geen wood-mizer hebt?
Foto’s en tekst © Willem Hurkmans
Nou, dan graaf je een kuil en je zet schragen neer en dan zie je aan een trekzaag te komen, zo’n ouderwetse zoals Boerhave Beekman die in zijn cursusboek van de Houtacademie afbeeldde. Okee, en als je die nou ook niet (meer) hebt?
Dan pak je toch gewoon de kettingzaag. Haha, ik hoor u al lachen, een kettingzaag om meters lange platen en balken te zagen? Als het ook recht moet? In theorie kan het misschien, maar niemand kan zoiets; of toch?
 |
 |
We hebben het in Indonesië geregeld gezien. Okee, het oppervlak is nooit volmaakt, maar de platen en balken zijn overal van gelijke dikte en ze zijn recht. En je kunt aan die balken ook zien dat ze op deze manier zijn gezaagd, zie de detailfoto. Je ziet de zaagmerken van de neus van de kettingzaag en je ziet ook dat waar de stam breder wordt, het lang niet in een keer ging.
 |
 |
En hoe belangrijk is een exact rechte balk als je die van vers hout zaagt zodat je vrijwel zeker weet dat het hout nog zal werken? Ook van belang is dat dit hout vaak vers wordt gebruikt en ‘in het werk’ wel droogt, voor zover dat gaat. Grote gebieden in Indonesië blinken uit door een grote hoeveelheid neerslag en een zeer hoge luchtvochtigheid; en als er dan ook nog een ‘droog seizoen’ is, wordt alles keer op keer nat en weer droog, etcetera.
 |
 |
Wat een prestatie om de balken zo te zagen. Vaak worden ze gezaagd waar de klant/koper bij staat, zodat die kan aangeven hoeveel wan eraan gelaten mag worden. Want bij elke rechthoekige/vierkante doorsnede is meer wan gunstig voor de sterkte: je houdt eenvoudig meer hout over aan je balk, dus doorgaans ook meer sterkte. En voor veel doeleinden zoals de lokale huizenbouw is het helemaal geen vereiste dat de balken meskant bezaagd zijn. Voordeel is ook dat als je stammen wat krom zijn, je daarmee meer of minder flexibel kunt omgaan naar gelang je wilt. Want een dakvorst met in het midden een knik van 5 graden gaat niet opvallend zwakker zijn dan een die exact recht is…
3 reacties
Henk L. Bakker · 23 december 2017 op 20:14
Beste Willem, wat je hier schrijft over sterkte is echt fout.
De factoren die, afhankelijk van hoe een houten doorsnede wordt belast, de sterkte daarvan bepalen zijn niet de hoeveelheid wan die er aan het hout zit, maar de oppervlakte van de doorsnede, het traagheidsmoment om de beide hoofdtraagheidsassen, de traagheidsstraal, het weerstandsmoment, de kniklengte, de trek- druk- en schuifsterkte van het hout en de statiStische (en niet statische!) variaties daarvan.
Vriendelijke groeten,
ir.ing. Henk L. Bakker
Nelis · 23 december 2017 op 23:27
Moet ik nou weer tussenbeide komen? Jullie hebben allebei gelijk. Een boomstam heeft altijd een ronde doorsnede. Dit betekent dat als je een stam vierkant bezaagt, maar er wat wan aan laat zitten, de balk sterker is dan wanneer je alle wan er af zaagt. Dus hoe meer wan, hoe meer oppervlakte van de doorsnede, hoe sterker de balk.
Willem bekijkt het vanuit de praktijk, Henk vanuit de theorie, ik vanuit m’n stoel…
Mooi stukje, trouwens.
Willem · 25 december 2017 op 18:26
Hoi jongens,
Tsja Henk je bezwaar houdt wel steek, maar inderdaad je bekijkt het niet praktisch. Een boom is nou ongeveer ongeveer rond in doorsnee en hoe meer hout je eraf gaat zagen om hem vierkant in doorsnee te maken, hoe meer hout je weghaalt. En dat gaat toch echt ten koste van de sterkte. Die jongens in Indonesie zijn heus niet gek…